کد مطلب:21919 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:19

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

راه هاي درمان كبر، طمع، حرص، خودپسندي و ريا را بيان نماييد؟

Tتكبر:T} ريشه در جهل و محاسبات نادرست دارد. بنابراين به هر اندازه اين دو درمان شود، تكبّر از ميان مي رود. شيطان، سرآمد متكبّران بود؛ به علت اين كه چون خلقت وي از آتش بود، آن را مستمسك قرار داد و گفت: من از آدم برترم؛ او از خاك آفريده شده است و من از آتش. شيطان، ارزش را به خمير مايه آفرينش مي دانست، حال آن كه چنين نبود. حال هر كس ممكن است به چيزي مغرور شده و تكبر كند؛ مال، دانش، مقام، قدرت و.... راه درمان اين خصلت نكوهيده، آن است كه آدمي ضعف و ناتواني خود را در برابر خداوند دريابد و بداند كه هيچ چيز در اين جهان ابدي نيست و همه چيز لرزان و در معرض فنا مي باشد. اگر قدرت و زور است، قدرتمندترين افراد و حكومت ها، روزي به زير كشيده شده اند و اگر مال است، مال نيز زايل شدني است. خلاصه آن كه دسترسي به حقيقت {H{/Bكُلُّ شَيْ ءٍ هالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ {w12-16w}{I28:88I}/}H}؛ {Mهر چيز رو به نيستي و زوال دارد جز وجه خداوندM} و {H{/Bإِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّا إِلَيْهِ راجِعُونَ {w6-11w}{I2:156I}/}H} مهم ترين زيربنا براي رهايي از خصلت تكبر است. توصيه هاي زير مي تواند در اين مسير مفيد باشد: 1- هيچ گاه خود را از كسي بالاتر ندانيد. 2- در سرنوشت پيشينيان قدرت مند تدبر كنيد و عبرت بگيريد. 3- هر از چندي به زيارت اهل قبور رفته و اندكي در احوال آنان تأمل كنيد. 4- از پوشيدن لباس و يا هر چه كه خوي خود بزرگ بيني را در آدمي زنده مي كند، بپرهيزيد. 5- در لباس، غذا، وسايل زندگي از حد ميانه تجاوز نكنيد. 6- خود را به روزه ولو چند روز در ماه عادت دهيد (اول، وسط و آخر ماه). 7- آيات قرآن كه مشتمل بر بحث استكبار و تكبر است و هم چنين احاديث مربوط به اين موضوع را مطالعه كنيد. 8- كتاب هاي زير را نيز مطالعه كنيد: معراج السعادة،احمد نراقي علم اخلاق اسلامي،مهدي نراقي نقطه هاي آغاز در اخلاق عملي،مهدوي كني {Tخودپرستي:T} انسان به حكم فطرت الهي خود ذاتا حق گرا و باطل گريز است. البته در برابر اين سائقه فطري عوامل ديگري نيز وجود دارد كه او را از حق منحرف و به باطل متمايل مي سازد؛ از جمله: الف) غرايز مادي و حيواني. ب) سوء تربيت. بنابراين براي رهايي از زندان نفس پرستي و خودبيني چند امر لازم است: 1- آگاهي و شناخت عميق نسبت به حق و حقيقت. 2- خودشناسي و بازشناسي «خود عالي» از «خودداني» و «سافل» به عبارت ديگر شخص بايد مراتب وجودي خود را بازشناسد و به خوبي دريابد كه از نظر مدارج كمالي در فاصله بين اعلي عليين و اسفل سافلين قرار دارد. و اين خود اوست كه با عمل اختياري اش «خود حقيقي»اش را مي سازد و با حق پويي به مقام خليفه اللهي (انسان كامل) مي رسد و با پيروي از هواهاي نفساني در زمره شياطين جاي مي گيرد. 3- عزم و اراده هاي استوار بر پيروي و تبعيت بي چون و چرا از حق. در واقع گام اصلي از همين جا برداشته مي شود و بقيه مقدماتند. در اين جا بايد در نظر داشت كه تمام ارزش انسان به همين عزم و اراده اوست. و از پس آن بايد جديت نمايد كه در تمام مراحل زندگي با هواهاي مخالف حق قاطعانه بستيزد و اگر خداي نخواسته در مراحلي شكست خورد. باز نااميد نگشته و با استعانت از خداي سبحان با تمام مظاهر خودپرستي مقابله و كارزار نمايد. اين نه چندان كار آساني است و نه فوق طاقت انسان بلكه اگر جديت به خرج دهد و همواره از احوال خود مراقبت كند و از خدا و اولياي طاهرينش مدد جويد انشأالله تدريجا به نتايج ارزشمندي نائل خواهد شد. 4- همواره درصدد يافتن امتيازات ديگران - هرچند مخالفين خود - بودن و به آنها ارج نهادن و از ديگر سو معايب خويش را دربرابر امتيازات ديگران نگريستن نه بالعكس؛ بويژه به عيوب خود پرداختن و از عيب جويي ديگران گريختن؛ چنان كه اميرالمومنين(ع) فرمودند: {Hطوبي لمن شغله عيوبه عن عيوب الناس H}، {V(نهج البلاغه)V}. {Tاما ريا:T} ابتدا به حقيقت ريا اشاره مي كنيم: ريا گرفته شده از رويت است و تعريف آن عبارت است از: طلب منزلت و مقام در قلب هاي مردم به وسيله عبادات و طاعات خداوند متعال. اين گونه ريا حرام است و سبب باطل شدن عبادت مي شود. شخص رياكار نزد مردم چنين نشان مي دهد كه مخلص و مطيع واقعي خداوند است در صورتي كه در حقيقت چنين نيست و بايد توجه داشت: اولا تحقق ريا مشروط به قصد رياست و ثانيا وابسته به داشتن غرضي از اغراض دنيوي نظير كسب محبوبيت، ثروت و رياست مي باشد. در علاج و درمان ريا عالمان علم اخلاق به عواملي اشاره كرده اند: 1- ريشه ريا حب جاه و منزلت نزد مردم است و آن را بايد ريشه كن كرد. 2- بايد ضرر ريا را شناخت كه چگونه قلب را تيره كرده و توفيق اصلاح نفس را مي گيرد و اعمال نيك انسان را نابود ساخته و تبديل به آتش دوزخ مي نمايد. 3- طلب جاه و مقام نزد خلق اظهار نياز نزد نيازمندان است؛ چه آنان نيز همه محتاجاني در پيشگاه خدايند و منزلت نزد آنان اندك سودي ندارد. 4- توجه داشتن به نعمت هاي اخروي و مقامات معنوي. 5- عادت كردن به عبادت پنهاني. البته در ابتداي مبارزه سخت است ولي با مداومت و تمرين آسان خواهد شد. براي آگاهي بيشتر ر . ك : «عجب و ريا» سيد احمد فهري. البته براي از بين بردن ريا لازم نيست انسان خود را در برابر مردم فردي گناهكار جلوه دهد. بلكه اين كار خود ناپسند و خلاف رضاي خداست. زيرا خداوند دوست دارد آبروي بنده مؤمنش نزد مردم حفظ گردد و اگر لغزشي دارد نزد آنان رسوا نگردد. ولي بنده بايد رابطه خود را با پروردگار نيكو گرداند و در خفا از گناهان خويش توبه كند و عهد نمايد كه از معاصي دست خواهد كشيد ودر اين كار هم از او مدد جويد. (توصيه مي گردد كتاب هاي اخلاقي مانند «معراج السعاده» را مطالعه فرماييد).